کد مطلب:26913 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

آيا ميتوان دين را از سياست و يا سياست را از دين جدا كرد؟

جدايي دين از سياست توهّمي است مردود كه برخاسته از تفكر نادرست سكولاريسم است. نظرية جدايي دين از سياست رويههاي گوناگوني دارد كه برخي از آنها عبارت است از:

1. دين در مورد سياست و حكومت يا نوع و چگونگي آن و نيز درباره شرايط حاكمان و كيفيت گزينش و... هيچ نظري ندارد;

2. سياست در ذات خود، مقيد و مشروط به دين نبوده و لازم نيست كه نظام سياسي حاكم بر جامعه، تابع دين و ارزشهاي ديني باشد;

3. عالمان دين نبايد در سياست و حكومت و امور حاكمان، چه در نظريهپردازي و چه در عمل، دخالت كنند.(ر.ك: نگرشي بر فلسفه سياسي اسلام، اسماعيل دارابكلايي، ص 36، بوستان كتاب قم.)

نظريه اسلام دربارة دين و سياست

آياتي كه در زمينه اطاعت از حكومت مطلقه خداوند و اطاعت از رهبري ديني شخص پيامبراكرمو اولياي الهي و طرد طاغوت و طاغوتيان دلالت ميكنند، دليل بر حكومت ديني و جدا نبودن دين از سياست است كه برخي از اين آيات عبارتند از:

1. إِنِ الْحُكْمُ إِلآلِلَّهِ...;(انعام،57) حكم و فرمان تنها از آن خدا است...; همچنين آيات: 40 و 62 يوسف / 62 انعام.

2. قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِن تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لاَيُحِبُّ الْكَـَفِرِينَ;(آل عمران، 32) بگو: اطاعت خدا و اطاعت فرستاده ]او[ كنيد و اگر سرپيچي كنند، خداوند، كافران را دوست نميدارد.

3. يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوَّا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الاْ ?َمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَـَزَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَي اللَّهِوَالرَّسُولِ...;(نسأ،59) اي كساني كه ايمان آوردهايد! اطاعت كنيد خدا را و اطاعت كنيد پيامبر خدا و صاحبان امر را و هر گاه در چيزي نزاع كرديد آن را به خدا و پيامبر ارجاع دهيد....

همچنين آيات: 132 آلعمران / 92 مائده / 1 و 20 و 46 انفال / 90 طه / 54 و 56 نور و....( ر.ك: المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الكريم محمد فؤاد عبدالباقي، ص 213 و 430، انتشارات اسماعيليان / جهت آگاهي بيشتر ر.ك: رهبري در اسلام، محمدي ري شهري، مؤسسه فرهنگي دارالحديث / مباني حكومت اسلامي، آيت الله جعفر سبحاني / ترجمه و نگارش فارسي: داود الهامي، مؤسسه علمي و فرهنگي سيدالشهدأ / اصول و پايههاي تمدن اسلامي، آية الله سيد محمد تقي مدرسي، ترجمة محمد صادق پارسا، انتشارات محبان الحسينو... . )

خداوند متعال در قرآن كريم ميفرمايد: لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَـَتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَـَبَ وَ الْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ وَ أَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ...; (حديد، 25) ما پيامبران خود را با دلائل روشن به سوي مردم فرستاديم و همراه آنان كتاب و ميزان نازل كرديم تا اينكه مردم عدل و قسط را در جامعه به پا دارند، ... اين آيه شريفه اشاره دارد به اينكه خداوند متعال به منظور برقراري عدالت در جامعة انساني، قوانيني وضع فرموده و آنها را به وسيلة انبيأ در شكل كتب آسماني، بيان كرده است، تا انبيأ: بتوانند در جامعه قيام به قسط كرده و عدالت را در جامعه حكمفرما كنند، پس اديان هميشه در مسائل حكومتي نيز برنامه و نظر داشتهاند همچنين آيات نسأ، 58و65و105; مائده، 42 نيز ناظر به دخالت انبيأ:، در مسائل حكومتي و مردم ميباشد، از طرف ديگر دين اسلام از آن جهت كه خاتم اديان است و همه نيازها را بيان كرده است، نظام سياسي خود را مبتني بر امامت قرار داده است، اشخاص ويژهاي را به اين مقام برگزيده است و آنها علاوه بر آگاهي به قوانين كلي الهي و اطلاع بر خصوصيتهاي زمان و مكان و تحولهاي اجتماعي و سياسي، معتقد و عامل نيز هستند.

فكر جدايي دين از سياست، از آن كساني است كه ميگويند: دين فقط عهدهدار رابطة فردي حق و خلق يعني عبادات، و روابط اجتماعي افراد با يكديگر است، اما مسائل سياسي، حقوقي، حكومتي از دائره دين خارج بوده و منوط به تشخيص افراد و تصميم عقلي آنها است.

در حاليكه با برهان عقلي، ثابت ميشود كه نبوت عامه مختص به زمين و يا زماني خاص نيست بلكه دامنة آن، زمان عدم دسترسي به ولي معصوم را نيز فرا ميگيرد; چرا كه انسان داراي روحي مجرد و حقيقتي باقي و ابدي است، و روح آدمي متأثر از اعمالي است كه در طبيعت انجام ميدهد، لذا بايد رفتار فردي و اجتماعي او براساس قانوني باشد كه علاوه بر تأمين نظام طبيعي و اجتماعي او نظام ابدي و جاودانش را نيز تأمين نمايد، دريافت چنين قانوني نيز منوط به ملكة عصمت است و در عصر غيبت نيز بشر را راهبري نمايد.

خلاصه آنكه: خداوند پيامبران را براي نشان دادن راه اقامه قسط و عدل فرستاده و همراه آنان قوانين آسماني را كه شامل قوانين فردي و اجتماعي و سياسي ميباشد نازل كرده است و پيامبر اسلام نيز در آخرين روزهاي زندگي خود براي اداره جامعه شخص حضرت علي و فرزندانش: را به ولايت برگزيد و به اعتقاد ما دين كامل ديني است كه در تمامي زمينههاي رفتاري راه را براي مردم روشن كرده باشد.حكومت و ولايت شرط كمال دين است، دين بدون ولايت دين بدون سياست است و دين بدون سياست ناقص است.(ر.ك: شريعت در آينه معرفت، آية الله جوادي آملي، ص 113ـ211، نشر رجأ / حكومت اسلامي و ولايت فقيه، آية الله محمد تقي مصباح يزدي، ص 23، نشر سازمان تبليغات اسلامي / رهبري در اسلام، محمدي ري شهري، ص 136، نشر دار الحديث.)